30 lat Krajowego Systemu Ratowniczo‑Gaśniczego – jak zmieniła się ochrona mieszkańców Warmii i Mazur

Krajowy System Ratowniczo‑Gaśniczy (KSRG) obchodzi w tym roku swoje 30‑lecie. W województwie warmińsko‑mazurskim to trzy dekady współpracy Państwowej Straży Pożarnej, Ochotniczych Straży Pożarnych i innych służb ratowniczych, które wspólnie reagują na pożary, wypadki drogowe, powodzie i katastrofy. Rocznicowe podsumowania i lokalne uroczystości odbywały się w różnych gminach regionu przez cały październik 2025 r., z centralnymi obchodami organizowanymi przy Komendzie Wojewódzkiej PSP w Olsztynie.

System, powołany w połowie lat 90. i funkcjonujący nieprzerwanie od 1995 roku, przekształcił fragmentaryczne działania w zintegrowany mechanizm reagowania. W praktyce oznacza to skoordynowane dyżury jednostek PSP i OSP, szybsze alarmowanie dzięki systemom łączności, wspólne szkolenia i wymianę sprzętu. Jak podkreślają przedstawiciele służb, to właśnie ta spójność najbardziej zwiększyła bezpieczeństwo mieszkańców mniejszych miejscowości i dużych miast regionu.

Co istotne dla mieszkańców Warmii i Mazur: KSRG nie działa jedynie „na papierze”. Dzięki niemu w regionie regularnie odbywają się ćwiczenia wieloszczeblowe – od manewrów z udziałem policji i pogotowia po symulacje powodziowe angażujące jednostki OSP z gmin nad Pisa i Łyną. W rozmowach z nami komendant wojewódzki PSP zwrócił uwagę na znaczenie lokalnych ochotników: „To właśnie OSP, działające tu w małych wsiach i miasteczkach, często przyjeżdżają pierwsze. Trzydzieści lat KSRG to dowód, że współpraca państwowych i ochotniczych sił ratunkowych ratuje życie i mienie”.

Dla mieszkańców zmiany są widoczne również w praktyce: krótsze czasy dojazdu, lepsze wyposażenie w sprzęt hydrauliczny i radiowy, a także stały dostęp do informacji o zagrożeniach. Jak się okazuje, modernizacja obejmowała także poprawę procedur – dziś działania koordynuje się według jednolitych standardów, co ułatwia współpracę między jednostkami z różnych powiatów. W regionach narażonych na powodzie i rozległe pożary (m.in. tereny leśne w powiatach olsztyńskim i lidzbarskim) system zapewnia szybsze uruchamianie sił i środków.

Na miejscu widać było strażackie węże i pojazdy ustawione pod komendą, a ochotnicy rozmawiali z mieszkańcami o bezpieczeństwie. Organizatorzy podkreślali, że jubileusz to okazja nie tylko do świętowania, ale i do pokazania, co jeszcze trzeba poprawić. „Mamy coraz nowocześniejszy sprzęt, ale brakuje młodych ochotników w niektórych gminach” — mówił jeden z dowódców OSP. To spostrzeżenie ma konkretne przełożenie na lokalne społeczności: brak wolontariuszy oznacza większe obciążenie dla sąsiednich jednostek i dłuższy czas reakcji.

Tło historyczne wyjaśnia, dlaczego lokalne inicjatywy są tak ważne. W latach 90. reforma powołała KSRG, aby zniwelować chaotyczne działanie różnych formacji ratunkowych. W efekcie wprowadzono standardy alarmowania, kwalifikowanej pierwszej pomocy i szkolenia. W regionie Warmii i Mazur inwestycje w sprzęt i szkolenia następowały etapami – od nowych samochodów ratowniczo‑gaśniczych, przez kamery termowizyjne, po quady i pontony dla działań wodnych. Dziś system działa na zasadzie współdziałania wielu podmiotów: PSP (jednostki państwowe), OSP (ochotnicze z podporządkowaniem w gminach), a także służb medycznych, policji i służb leśnych przy akcjach przeciwpożarowych.

Mieszkańcy regionu odczuwają konkretne korzyści. Dzięki KSRG gospodarka lokalna i turystyka – szczególnie nad jeziorami i w lasach – mogą funkcjonować bez większych przerw nawet podczas ekstremalnych zjawisk pogodowych, o ile służby działają sprawnie. Jednak komendanci i samorządowcy wskazują na wyzwania: potrzeba dalszego dofinansowania dla jednostek OSP, modernizacji remiz, kształcenia kolejnych instruktorów oraz lepszej ochrony zdrowia strażaków, którzy narażeni są na długotrwały stres i urazy.

W obchodach jubileuszu uczestniczyli przedstawiciele lokalnych władz samorządowych, dowództwa PSP oraz delegacje OSP z całego regionu. W kilku gminach zorganizowano także pikniki edukacyjne, podczas których mieszkańcy mogli obejrzeć pokazy ratownictwa technicznego, przetestować defibrylatory i porozmawiać o zasadach postępowania przy pożarze mieszkania czy wypadku drogowym. „Cieszę się, że przychodzą rodziny z dziećmi — to inwestycja w świadomość bezpieczeństwa” — mówiła jedna z organizatorek.

Informacje praktyczne dla mieszkańców Warmii i Mazur:

- Numer alarmowy: 112 — zgłoszenia o pożarach, wypadkach, powodzi zgłaszamy pod ten numer.

- Najbliższa remiza OSP: kontakt przez urząd gminy lub na stronie gminy (lista jednostek OSP jest dostępna u wójta/burmistrza).

- Komenda Wojewódzka PSP w Olsztynie publikuje aktualności i terminy szkoleń na swojej stronie internetowej oraz mediach społecznościowych — warto tam sprawdzać lokalne komunikaty o ćwiczeniach i alarmach.

- Chcesz zostać ochotnikiem? Zgłoś się do lokalnej jednostki OSP lub urzędu gminy; większość jednostek prowadzi nabory i oferuje szkolenia podstawowe.

- Proste zasady bezpieczeństwa w domu: sprawdź czujniki dymu, utrzymuj drogi ewakuacyjne wolne od przeszkód i pamiętaj, by numer 112 był już zapisany w telefonie.

Na marginesie: jubileusz pokazał też, że wciąż przydaje się ludzka inicjatywa — nie wszystko załatwi sprzęt. „Przyjdźcie na remizę, pogadać też warto” — rzucił podczas pokazu jeden z ochotników, i to chyba najlepiej oddaje atmosferę: poważna robota, ale i swojska pomoc.